Dul ve yetim maaşı yüzde kaç bağlanır, vefat eden sigortalının ardından geride kalan eşi ve çocukları için önemlidir. Maaş, SGK tarafından verilen ve belirli şartlar altında ödenen sosyal güvenlik hakkıdır. Her vatandaşın vefat sonrası ailesine destek olması için sistemde kayıtlı olması gerekir. Dul ve yetim maaşı, sadece sosyal yardım değil; aynı zamanda anayasal hak olarak da görülür.
Dul ve yetim maaşının kimlere verildiğini, bağlanma oranlarının neye göre belirlendiğini, başvuru sürecini, gerekli belgeleri, alınabilecek en yüksek tutarları, memur, işçi ve Bağ-Kur ayrımlarını, başvurunun e-Devlet üzerinden nasıl yapıldığını anlatacağız.
Dul ve yetim maaşı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından vefat eden sigortalının geride kalan hak sahiplerine bağlanan bir gelir türüdür. Maaşın amacı, eşini veya ebeveynini kaybetmiş kişilere maddi destek sağlamaktır. Ölüm sigortası kapsamında değerlendirilir ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre düzenlenir.
Maaş hakkı, vefat edenin sigorta türüne (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) göre değişebilir. Ölen kişi emekli değilse ama prim günü yeterliyse yine maaş bağlanabilir. Aynı zamanda birden fazla hak sahibi varsa maaş belirli oranlarda bölüştürülür.
Dul ve yetim maaşının bağlanma oranı, vefat eden kişinin emekli maaşı veya hak ettiği gelir üzerinden hesaplanır. Oranlar, ölen sigortalının geride kaç kişi bıraktığına göre değişiklik gösterir. Aile bireyleri ne kadar fazlaysa maaş o oranda bölünür.
| Hak Sahipleri | Eşe Bağlanan Oran | Çocuğa Bağlanan Oran | Toplam Oran |
|---|---|---|---|
| Sadece eş | %75 | – | %75 |
| Eş + 1 çocuk | %50 | %25 | %75 |
| Eş + 2 çocuk | %50 | %25 + %25 | %100 |
| Sadece 2 çocuk | – | %50 + %50 | %100 |
| Eş + 3 çocuk | %40 | %20 + %20 + %20 | %100 |
Dul ve yetim maaşı alabilmek için sadece vefat etmiş bir yakının bulunması yetmez. SGK tarafından belirlenen bazı temel şartların da sağlanması gerekir. Şartlar, vefat eden kişinin sigortalılık durumuna ve maaş almak isteyen hak sahibinin sosyal durumuna göre değişiklik gösterir.
1- Sigortalı (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) olarak çalışıyor ya da emekli olmuş olması
2- Ölmeden önce belirli bir süre prim ödemiş olması:
3- Ölüm tarihi itibarıyla aktif sigortalılık ya da emeklilik durumunun bulunması
4- Prim borcu olmaması (ya da yapılandırılmış olması)
Dul ve yetim maaşı almak isteyen kişiler, başvuru işlemini SGK müdürlükleri aracılığıyla veya e-Devlet sistemi üzerinden yapabilir. Başvuru süreci oldukça basittir; ama belgelerin eksiksiz olması gerekir. Vefat eden kişinin sigorta türüne göre başvuru yapılacak SGK birimi değişebilir (örneğin Emekli Sandığı için farklı servisler bulunur).
Başvuru işlemi tamamlandıktan sonra SGK tarafından değerlendirme süreci başlar ve ortalama 15-45 gün arasında sonuçlanır. Başvuru sonucu SMS ya da e-Devlet üzerinden bildirilmektedir.
Dul ve yetim maaşı başvurusu için belirli belgelerin SGK’ya teslim edilmesi zorunludur. Başvuru şekli ister fiziki ister e-Devlet üzerinden olsun, belgeler eksikse işlem uzayabilir ya da reddedilebilir. Bu nedenle başvuru öncesi belgelerin tamam ve doğru hazırlanması önemlidir.
Not: e-Devlet başvurularında bazı belgeler sistemden otomatik alınabiliyor. Ancak sistemde görünmeyen belgeler posta yoluyla ya da SGK’ya elden iletilmelidir.
