İş için sağlık raporu hangi hastanelerden alınır, işe yeni başlayacak ya da mevcut iş yerinden istenen sağlık kontrollerini yaptırmak isteyen pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. Rapor, işverenin ve çalışanın güvenliği açısından önemlidir. Çünkü yapılacak işe uygunluk ancak yetkili sağlık kuruluşlarının vereceği raporla belgelenebilir.
Sağlık raporlarının düzenlenme şekli ve alınabileceği kurumlarda bazı standartlar getirilmiştir. Her hastane ya da sağlık kuruluşu belgeyi veremez. Hangi durumlarda, hangi branşlardan onay alınması gerektiği iş koluna göre değişebilir. İşe giriş sağlık raporu nedir, hangi hastaneler bu raporu verir, özel hastanelerde geçerli mi, tek hekim mi heyet mi gerekli, raporun geçerlilik süresi ve alım sürecinde dikkat edilmesi gerekenler gibi tüm detayları ele alacağız.
İşe Giriş Sağlık Raporu Nedir ve Neden Gereklidir?
İşe giriş sağlık raporu, çalışanın yapacağı işe sağlık açısından uygun olup olmadığını gösteren resmi belgedir. Rapor, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında işverenin ve çalışanın yasal sorumluluğudur. Her çalışan, işe başlamadan önce belgeyi işverenine sunmak zorundadır.
Rapor Neden Önemlidir?
- İş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeye yardımcı olur.
- Çalışanın fiziksel ve ruhsal durumunun yaptığı işe uygun olup olmadığını gösterir.
- İşverenin sorumluluğunu ve yasal yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlar.
- Gerekli sağlık kontrolleriyle erken teşhis imkânı sunar.
İş İçin Sağlık Raporu Nerelerden Alınır? Hangi Hastaneler Yetkilidir?
İş için sağlık raporu sadece belirli sağlık kuruluşları tarafından verilebilmektedir. Raporun geçerli sayılması için yetkili sağlık kuruluşlarından alınmış olması şarttır. Herhangi bir poliklinikten alınan belge çoğu zaman kabul edilmez.
Sağlık Raporu Alınabilecek Yerler:
1- Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)
- Sadece risk grubu düşük olan işler için ve tek hekim raporu gereken durumlarda verilir.
- Aile hekiminizin sizi tanıması ve sistemde kayıtlı olmanız gerekir.
2- İş Yeri Hekimi Olan Kurumlar
- Orta ve büyük işletmelerde varsa işyeri hekimi tarafından düzenlenebilir.
- Çalışacağınız pozisyona özel muayene yapılır.
3- Devlet Hastaneleri ve Eğitim-Araştırma Hastaneleri
- Özellikle ağır ve riskli işler için sağlık kurulu raporu (heyet raporu) gerekir.
- Göz, dahiliye, psikiyatri, ortopedi gibi branşlardan doktor onayı alınır.
4- Özel Hastaneler ve Tıp Merkezleri
- Özel kurumlar sağlık raporu verebilir ancak SGK ile anlaşmalı ve yetki belgeli olmalıdır.
- Bazı işyerleri yalnızca devlet kurumu raporlarını kabul eder.
5- İl Sağlık Müdürlükleri Onaylı Kurumlar
- Belirli özel poliklinik ve hastaneler, il sağlık müdürlüğü tarafından yetkilendirilmişse geçerli rapor düzenleyebilir.
Unutulmaması Gerekenler:
- Raporun geçerli olabilmesi için doktor imzası ve kurum kaşesi zorunludur.
- Elektronik ortamda düzenlenmiş barkodlu raporlar da geçerlidir.
- Bazı sektörler için (gıda, güvenlik, inşaat) özel testler gerekebilir (kan, akciğer grafisi vb.).
Hangi Mesleklerde Hangi Tür Sağlık Raporu İstenir?
İş için sağlık raporu, yapılacak işin risk düzeyine göre farklı türlerde istenir. Bazı mesleklerde tek hekim raporu yeterli olurken bazı alanlarda sağlık kurulu (heyet) raporu zorunludur. Ayrım, İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı’na göre açık şekilde tanımlanmıştır.
Tek Hekim Raporu Gereken İşler:
- Ofis personeli
- Satış danışmanı
- Sekreterlik ve büro işleri
- Depo elemanı (hafif işler)
- Çağrı merkezi çalışanı
- Market personeli (kasiyer vb.)
Alınabileceği Yer: Aile Sağlığı Merkezi veya işyeri hekimi
Heyet (Kurul) Raporu Gereken İşler:
- Güvenlik görevlisi
- İnşaat işçisi
- Yüksekten çalışan teknisyen
- Fabrika üretim işçisi (makineli sistemlerde çalışanlar)
- Gıda üretimi ve işlenmesi personeli
- Sürücülük (şoförlük)
- Kimyasal maddeyle temas gerektiren işler
Gerekli Branşlar (Örnek):
- Dahiliye (iç hastalıkları)
- Göz hastalıkları
- Nöroloji veya Psikiyatri
- Ortopedi
- Kulak Burun Boğaz (KBB)
Not: Gıda sektörü çalışanlarından ayrıca portör muayenesi ve akciğer grafisi de istenebilir.
Sağlık Raporu Alırken Hangi Tetkikler Yapılır?
İşe giriş sağlık raporu alınırken kişiye özel muayenelerin yanı sıra bazı temel testler ve tetkikler de yapılır. Yapılacak testler, çalışanın görevine ve işin risk düzeyine göre değişiklik gösterebilir. Birçok sağlık kuruluşu, işe uygunluğu daha net belirlemek için standart muayene protokolleri uygulamaktadır.
Genel Olarak Yapılan Tetkikler:
- Kan tahlili (tam kan sayımı, açlık kan şekeri, karaciğer fonksiyonları)
- İdrar testi
- Akciğer grafisi (röntgen)
- Göz testi (renk körlüğü, görme keskinliği)
- İşitme testi (audiometri)
- EKG (kalp elektrosu)
- Psikiyatrik değerlendirme (gerekli durumlarda)
Sektöre Göre Ekstra Tetkikler:
- Gıda sektöründe: Portör muayenesi (boğaz, burun, dışkı kültürü)
- Ağır sanayi ve inşaat: Solunum fonksiyon testi
- Sürücüler için: Göz ve refleks testleri, dikkat ölçümü
- Gece vardiyasında çalışanlar için: Uyku düzeni ve nörolojik değerlendirme
Unutulmaması Gerekenler:
- Her sağlık kurumu aynı testleri yapmayabilir.
- Bazı testler ücretli olabilir, özellikle özel hastanelerde.
- Tetkik sonuçları doğrultusunda hekim, işe uygunluk kararı verir.
Özel Hastanelerden Alınan Raporlar Geçerli mi?
Özel hastanelerden alınan işe giriş sağlık raporları, bazı şartlar sağlandığı sürece geçerlidir. Ancak işverenin veya çalışılacak sektörün isteğine göre bu durum değişebilir. Her özel sağlık kurumu bu raporu veremez. Verilen raporun geçerliliği için bazı resmi kriterlere dikkat edilmelidir.
Geçerli Olması İçin Şartlar:
- Hastanenin Sağlık Bakanlığı onaylı ve rapor düzenleme yetkisi olmalıdır.
- Rapor, ilgili branş doktorları tarafından imzalanmalı ve kurum kaşesi bulunmalıdır.
- Raporun üzerinde barkod, tarih ve rapor numarası yer almalıdır.
- Heyet raporu gerekiyorsa, en az 3 uzman doktorun imzası bulunmalıdır.
Hangi Durumlarda Özel Hastane Raporu Yeterli Sayılmaz?
- Gıda, güvenlik, ağır sanayi gibi riskli iş gruplarında işverenler sadece devlet hastanesi veya işyeri hekimi raporunu kabul edebilir.
- Rapor, tek hekim tarafından yazılmışsa ve meslek yüksek riskli ise işveren geçersiz sayabilir.
- İl sağlık müdürlüğünün özel şart koştuğu sektörlerde, yalnızca belirlenmiş kurumlar yetkili sayılır.
Tavsiyeler:
- İşe başlamadan önce çalışacağınız kurumdan “hangi tür raporu nereden kabul ettiklerini” öğrenin.
- Eğer özel hastaneden alınacaksa, raporun resmî belge niteliği taşıyıp taşımadığına dikkat edin.
- Gerekiyorsa il sağlık müdürlüğünden bilgi alın.
İşe Giriş Sağlık Raporu Kaç Gün Geçerlidir? Süresi Ne Kadardır?
İşe giriş sağlık raporunun geçerlilik süresi, yapılan işe, sektörün risk düzeyine ve çalışanın sağlık durumuna göre değişebilir. 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan mevzuatlara göre, bu süreler işverenin ve işyeri hekiminin sorumluluğunda takip edilmektedir.
Genel Geçerlilik Süreleri:
- Düşük riskli işler (ofis, mağaza, sekreterlik vb.): Rapor süresi genellikle 5 yıla kadar geçerli kabul edilir.
- Orta riskli işler (depo, kargo, satış personeli vb.): Rapor 3 yılda bir yenilenmelidir.
- Yüksek riskli işler (inşaat, sanayi, gıda, güvenlik, kimyasalla temas): Yılda bir kez sağlık raporu alınması gerekir.
Geçici Raporlar ve Yenileme Durumları:
- Sağlık raporu alındıktan sonra kişi farklı bir işe geçerse yeni pozisyona özel rapor istenebilir.
- Süre dolmadan önce çalışanın sağlık durumunda önemli değişiklik (ameliyat, ciddi hastalık vb.) olursa rapor yenilenmelidir.
- Kadrolu çalışanın görev yeri değişirse işyeri hekimi yeniden değerlendirme yapabilir.
İşverenin Sorumluluğu:
- Sağlık raporunun geçerliliğini izlemek işverenin yükümlülüğündedir.
- Geçersiz raporla çalıştırılan işçilerde oluşacak sorunlardan işveren sorumludur.
- Periyodik kontrollerin yapılmaması durumunda idari para cezası uygulanabilir.
