Doğum borçlanması, çalışma hayatına ara vermek zorunda kalan kadınların bu sürede çalışamadıkları günleri daha sonra prim ödeyerek emeklilik hesabına dahil etmelerine olanak tanır. Uygulama, kadınların özellikle doğum sonrası evde geçirdikleri sürenin emeklilik sisteminde kaybolmamasını sağlar. Böylece kadınlar, çalışmadıkları süreyi emeklilik süresine ekleyebilir.
Sunulan hak sayesinde bazı kadınlar, erken emeklilik imkanı elde edebileceğini düşünmektedir. Ancak bu durum her kadın için aynı sonucu doğurmaz. Doğum borçlanması yalnızca belirli şartlarla ve sınırlar içinde uygulandığında erken emekliliğe katkı sağlar. Doğum borçlanmasının kimleri kapsadığını, ne kadar süreyi içerdiğini ve nasıl bir yol izlendiğinde emekliliğe etkisi olduğunu detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Doğum borçlanması, sigortalı kadınların doğum yaptıktan sonra çalışmadıkları süreleri geriye dönük olarak prim ödeyip emekliliklerine dahil etmelerine imkan tanıyan sosyal güvenlik hakkıdır. Hak, yalnızca belirli koşulları sağlayan sigortalı kadınlara tanınır.
Yani bir kadın doğum yaptıktan sonra çalışmadığı günler için emeklilik primlerini kendi cebinden ödeyerek bu sürenin emeklilik gün sayısına eklenmesini sağlayabilir. Böylece toplam prim gün sayısını artırmış olur.
Borçlanma hakkı sayesinde;
Doğum borçlanması, kadınların hem annelik görevlerini yerine getirip hem de iş hayatından kopmadan emekli olabilmelerine destek olan önemli bir sosyal güvenlik uygulamasıdır.
Doğum borçlanmasından yalnızca belirli şartları sağlayan kadın sigortalılar yararlanabilir. Her doğum yapan kadın bu haktan otomatik olarak faydalanamaz. Aşağıdaki kriterler borçlanma hakkının şartlarını oluşturur:
Şartları sağlayan kadınlar, doğumdan sonra çalışmadıkları süreleri SGK’ya başvurarak borçlanabilir ve emeklilik primlerine bu süreleri ekletebilir.
Doğum borçlanması, her doğum için en fazla 720 gün, yani 2 yıl olarak hesaplanır. Bir kadın en çok 3 doğum için borçlanma yapabildiği için haktan tam anlamıyla faydalanabilen bir kadın toplamda 2160 gün (yaklaşık 6 yıl) kazanabilir.
Ancak bu süre otomatik olarak verilmez. SGK, doğum sonrası dönemde annenin çalışmadığı günleri esas alır. Eğer kadın doğum yaptıktan sonra işe döndüyse, yalnızca çalışmadığı kısmı kadar süre için borçlanma yapmasına izin verilir.
Örnek:
Önemli not: Çocukların doğum tarihi arasındaki süreler de göz önünde bulundurulur. Eğer iki doğum arasında 2 yıldan az zaman varsa borçlanma toplamı o süreyle sınırlanır.
Bu nedenle doğum borçlanması hesaplanırken;
Doğum borçlanması, emeklilik planlamasında kadınlar için oldukça avantajlı bir seçenektir. Ancak hak, her zaman “yaşı öne çekerek” erken emekli olma anlamına gelmez. Çünkü doğum borçlanması, sadece prim gün sayısını artırır, emeklilik yaşını düşürmez.
Yani kadın sigortalı doğum borçlanması sayesinde;
Ancak burada kritik olan nokta sigortalının zaten yaş şartını da karşılıyor olmasıdır. Eğer yaş dolmuş ama prim günü eksikse, doğum borçlanması sayesinde kişi hemen emekli olabilir. Fakat hem prim hem yaş eksiği varsa sadece günü tamamlamak yeterli olmayacak, emeklilik için yaşın da dolması beklenecektir.
Örnek:
Doğum borçlanması, emekliliği öne çekme potansiyeline sahip olsa da, bu ancak yaş şartının da tamamlanmasıyla mümkündür. Bu nedenle her başvuran için “erken emeklilik” sonucunu doğurmaz ama büyük kolaylık sağlar.
Doğum borçlanması, tüm annelere otomatik olarak tanınan bir hak değildir. Haktan yararlanabilmek için SGK tarafından belirlenen bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Aşağıda doğum borçlanması için aranan temel koşulları sıraladık:
Kadının doğum yaptığı tarihten önce en az bir gün sigortalı olması gerekir. Sigortalılık başlangıcı doğumdan sonra olan kadınlar bu haktan yararlanamaz.
Borçlanma yapılabilmesi için çocuğun canlı doğmuş olması zorunludur. Ölü doğumlar için doğum borçlanması yapılmaz.
Doğumdan sonraki iki yıllık sürede çalışılmayan günler için borçlanma yapılabilir. Bu sürede çalışılmışsa, sadece çalışılmayan günler hesaplanır.
Kadın sigortalılar en fazla üç doğum için borçlanma hakkına sahiptir. Bu da toplamda 2160 güne kadar prim kazanımı anlamına gelir.
Borçlanma yapılacak günlerin her biri için SGK’ya ödeme yapılması gerekir. Yani bu hak ücretsiz değildir, belirli bir maliyeti vardır.
Tüm şartlar yerine getirildiğinde kadın sigortalı, doğum sonrası çalışamadığı süreleri emekliliğine dahil etme hakkı kazanır. Bu da eksik primlerini tamamlama yolunda çok değerli bir fırsattır.
Doğum borçlanması için ödenecek tutar, borçlanılacak gün sayısına ve günlük prime esas kazanca göre hesaplanır. 2025 yılı için geçerli olan brüt asgari ücret 26.005,50 TL olarak belirlenmiştir.
Önce brüt asgari ücretin günlük karşılığı hesaplanır:
Doğum borçlanmasında günlük ödeme tutarı, bu değerin %32’si olarak alınır:
Borçlanılacak çocuk sayısına göre ödenecek toplam tutar şöyle olur:
Tutarlar, asgari kazanç üzerinden yapılan hesaplamadır. Sigortalı isterse daha yüksek bir günlük kazanç beyan ederek emeklilik maaşını yükseltmek amacıyla daha fazla ödeme yapabilir.
Unutulmamalıdır: SGK, doğum borçlanması başvurusu onaylandıktan sonra ödeme için belirli bir süre verir. Bu sürede ödeme yapılmazsa başvuru geçersiz olur ve yeniden başvuru gerekir.
Doğum borçlanması başvurusu, SGK’ya yazılı dilekçe ile ya da e-Devlet sistemi üzerinden yapılabilir. Borçlanma talebinde bulunmadan önce başvuru şartlarının karşılandığından emin olunmalıdır. Başvuru süreci oldukça net ve adım adım ilerler.
1. SGK’ya Dilekçeyle Başvuru:
Kadın sigortalı, bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il ya da merkez müdürlüğüne giderek doğum borçlanması için dilekçe verir. Dilekçede borçlanmak istediği çocuk sayısı ve dönemler belirtilir.
2. e-Devlet Üzerinden Başvuru:
Daha kolay ve hızlı bir yöntem olarak e-Devlet sisteminden “Doğum Borçlanması Talep Başvurusu” hizmeti üzerinden işlem yapılabilir. Sistem üzerinden başvuru yapılması belgelerin fiziki teslimini ortadan kaldırır.
Başvuru için genellikle şu belgeler istenir:
SGK, başvuru sonrasında borçlanılabilecek gün sayısını hesaplayarak bir borç tahakkuk belgesi düzenler. Belge üzerinde belirtilen tutarın verilen süre içinde ödenmesi gerekir. Aksi halde başvuru geçersiz olur.
Doğum borçlanması, Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamındaki üç temel sigorta kolunu da içine alır. Yani 4A (SSK), 4B (Bağ-Kur) ve 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki kadın sigortalılar, belirli şartları sağlamaları halinde bu haktan faydalanabilir.
Tüm gruplarda doğum borçlanmasının geçerli olabilmesi için doğumdan önce sigortalılık şartının mutlaka sağlanması gerekir. Ayrıca her grup kendi bağlı bulunduğu SGK birimi üzerinden başvuru yapmalıdır.
