Günümüzde hastalık, iş kazası veya çeşitli sağlık sorunları sebebiyle çalışanlar belirli dönemlerde rapor almak zorunda kalabiliyor. Peki, sağlık raporu alındığında maaşta kesinti olur mu? Hangi durumlarda işveren maaşı tam öder, hangi durumlarda kesinti olur? Bu konular hem özel sektör çalışanları hem de memurlar için oldukça merak ediliyor. Birçok çalışan için sağlık raporu alırken maaşının etkilenip etkilenmeyeceği, iş hayatını doğrudan ilgilendiren önemli bir ayrıntıdır.
“Rapor alınca maaş kesintisi olur mu” sorusuna yanıt vermeye çalışacağız. Konuyla ilgili yasal düzenlemeleri, işçi ve işveren haklarını, rapor türlerinin maaşa etkisini ve uygulamada yaşanabilecek tüm ayrıntıları detaylarıyla ele alacağız.
Rapor Nedir ve Türleri Nelerdir?
Rapor, yetkili hekimler veya sağlık kurulları tarafından verilen, çalışanın sağlık sorunları nedeniyle belirli bir süre işine devam edemeyeceğini belgeleyen resmi bir evraktır. Raporun alınma nedeni iş kazası, hastalık, hamilelik, doğum, meslek hastalığı gibi çok sayıda farklı sebep olabilir.
Başlıca rapor türleri şunlardır:
- Kısa Süreli Hastalık Raporu (1-10 gün)
- Uzun Süreli Sağlık Kurulu Raporu (10 gün ve üzeri)
- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Raporu
- Hamilelik/Doğum Raporu
- Ayaktan ve Yatarak Tedavi Raporu
- Kontrol Muayenesi Raporu
Her bir raporun süre ve gerekçesi, iş yaşamı ve maaş hakkı bakımından farklı sonuçlar doğurabilir.
Özel Sektörde Rapor Alınca Maaş Kesintisi Olur mu?
Özel sektörde, raporlu olunan sürede maaş ödemesi konusu hem yasal mevzuatın hem de işverenin uygulama politikasının etkisi altındadır.
Genel Kurallar:
- Raporlu olunan ilk iki veya üç gün için işveren çoğunlukla maaştan kesinti yapmaz. Ancak bu, çalışma sözleşmesine ve işyerinin uygulamasına göre değişebilir.
- 3 günden fazla rapor alınırsa, işveren maaşta kesinti yapabilir. Ancak yasal olarak, uzun süren raporların ardından SGK geçici iş göremezlik ödeneği sağlar ve çalışan bazen bu ödenek ile mağduriyetini telafi eder.
- Raporlu işçinin maaş kesintisiyle ilgili net sonuç sözleşmeye ve iş kanununa bağlıdır. İşveren, yasalar uyarınca 3 günü geçen raporlarda ücret kesintisi yapabilirken, bazı işyerleri bu konuda daha esnek davranabilir.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Durumlar:
- 1-3 gün arası alınan kısa raporlarda genellikle maaşta kesinti olmaz.
- 4 gün ve daha fazla raporda, iş göremezlik ödeneği SGK tarafından ödenir, işveren ilgili günler için ödeme yapmaz.
- İşverenin ek ödeme yaptığı ya da daha az kesinti uyguladığı özel sözleşmeler olabilir.
Devlet Memurlarında Rapor Alınca Maaş Kesintisi
Devlet memurları için rapor konusu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na dayanır. Memur raporlu olduğu sürece belirli şartlar hariç maaşı kesilmez.
Esaslar:
- Bir takvim yılı içinde toplam 7 gün rapor hakkı bulunmaktadır.
- Bu sınır aşıldığında, aşan günler için maaşın zam ve tazminat kısmı üzerinden %25 oranında kesinti yapılır. Temel maaşta ise kesinti olmaz.
- Rapor farklı aylarda veya aralıklı alınırsa yine toplamda 7 gün hakkı dikkate alınır. Örneğin; yıl içinde biri mayıs, biri kasım ayında olmak üzere toplamda 11 gün rapor alınırsa, 4 günü için zam ve tazminat kalemlerinden kesinti uygulanır.
Özel Durumlar:
- Engelli, hamile veya özel izinli memurlarda farklı yasal haklar uygulanabilir.
- Yataklı tedavi veya Kurul raporları gibi istisnai hallerde uygulama değişebilir.
SGK İş Göremezlik Ödeneği ve Maaşa Etkisi
SGK, raporlu olunan dönemde geçici iş göremezlik ödeneğini belli koşullarla öder.
SGK İş Göremezlik Ödeneği:
- Raporlu olunan 3. günden itibaren başlar; ilk 2 gün için SGK ödeme yapmaz.
- Ödeneğin miktarı, çalışanın son 3 aylık prime esas kazançlarının ortalamasına göre hesaplanır.
- Hastalık, iş kazası, doğum ve meslek hastalığında ödenecek oranlar ve günler farklılık gösterebilir.
Uygulama:
- İşveren maaştan raporlu olunan günlerin ücretini düşebilir ve SGK bu günler için iş göremezlik ödeneği öder.
- Eğer toplu iş sözleşmesi veya iş yeri politikası uyarınca ekstra ödeme yapılmıyorsa aradaki farkı çalışan kendi karşılamak durumundadır.
Kaç Günlük Rapor Maaştan Kesilir?
Raporun maaşa etkisi büyük ölçüde gün sayısına bağlıdır:
| Rapor Süresi |
Maaşta Kesinti |
Açıklama |
| 1-2 Gün |
Genelde yok |
İşveren inisiyatifi/sözleşmeye göre |
| 3 Gün |
Nadiren |
Büyük çoğunluk ödeme yapar |
| 4-10 Gün |
Var |
SGK ödemesinden arta kalan kesilir |
| 10+ Gün |
Kesinlikle var |
SGK ödeneği devreye girer |
Raporun uzunluğu arttıkça, işverenin maaş ödemesi azalır ve yük SGK ödeneğine kayar. Ancak yine çalışma sözleşmesi ve işyeri kuralları dikkate alınmalıdır.
Uzun Süreli Raporlarda (İş Göremezlik) Maaş Durumu
- Eğer rapor süresi çok uzarsa (örneğin 6 hafta ve fazlası), işveren yasal olarak çalışanı işten çıkarma hakkına sahip olabilir.
- Uzun vadeli raporlarda, işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir.
- Tek hekim en fazla 10 gün, toplamda ayakta tedavide 40 güne kadar istirahat raporu verebilir. 40 günü aşan raporlar ise sağlık kurulu tarafından hazırlanır ve uygulama farklılaşır.
Raporlu Günlerde Sosyal Haklar ve Çalışan Hakları
Raporlu çalışanda dikkat edilmesi gereken başlıca haklar:
- Geçici iş göremezlik ödeneği
- Kıdem ve ihbar tazminatı hakkının raporlu olunan günlerden etkilenmemesi
- Raporlu olunan sürelerde yıllık izin hakkının kaybolmaması
- Raporlu günler boyunca sağlık sigortasının devam etmesi
- Uzun süreli raporlarda işverenin iş akdini feshetme hakkı
Yasal düzenlemeler, semantik olarak “istirahat hakkı”, “geçici işgöremezlik”, “prim günü”, “iş gücü kaybı” ve “sosyal güvence” gibi kavramlarla doğrudan ilişkilidir.
Rapor Türü, SGK ve İşveren İlişkisi
- İş kazası, meslek hastalığı gibi özel durumlarda hem işveren hem SGK ödeme yükümlülüğüne sahiptir.
- Hamilelik, doğum ve emzirme raporlarında uygulamalar özeldir; SGK bu dönemlerde işçiye ödenek sağlar.
- Ayaktan veya yatarak tedavi raporları maaşsal haklarda farklı etki doğurabilir.
Çalışanın iş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesini dikkatle incelemesi, herhangi bir mağduriyet yaşamamak için gereklidir.
Muhasebe ve Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar
- İşveren, raporun doğruluğunu ve süresini kontrol etmekle yükümlüdür.
- Tüm raporlar çalışana tebliğ edilir ve işyerine yazılı olarak iletilmelidir.
- Raporlu gün süreleri bordroda “eksik gün” olarak gösterilir.
- SGK ödemeleri için işveren e-rapor sistemine bilgileri giriş yapar.
- İşveren, SGK ödeneğini maaştan mahsup ederek aradaki farkı işçiye öder ya da işçi yalnızca SGK ödeneği ile yetinir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Özel sektörde rapor alınca maaş ne zaman kesilir?
Genellikle 3 günü aşan raporlarda maaşın ödenmeyen kısmı SGK’ya kayar ve iş göremezlik ödemesi SGK’dan alınır.
2. Kısa süreli (1-3 gün) raporlar maaşı etkiler mi?
Birçok işyeri bu kısa süreli raporlarda maaş kesintisi yapmaz, ancak işverenin farklı uygulaması olabilir.
3. Devlet memuru rapor alınca maaşı etkilenir mi?
Yılda 7 güne kadar raporda genellikle maaşta kesinti olmaz. 7 günü aşarsa, zam ve tazminat kısmından %25 oranında kesinti yapılır, asıl maaşa dokunulmaz.
4. SGK iş göremezlik ödeneği nedir?
SGK’ya bildirilen ve 3 günü aşan raporlarda, işçi çalışamadığı günler için SGK tarafından hesaplanan iş göremezlik ödeneğini alır.
5. Uzun rapor alınca hangi haklar kaybolur?
Rapor süresi çok uzarsa, işverenin işten çıkarma hakkı doğar. Ancak işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanır.
