Suriyede yaşanan iç savaşın etkileri yalnızca ülkeyi değil özellikle komşu ülkeler olmak üzere tüm dünyayı pek çok açıdan etkiledi. Savaş nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalan milyonlarca Suriyelinin çok büyük bölümü sınır kapısından geçiş yaparak ülkemize sığındı. Geçici korunma hakkı tanınan Suriyeliler ile ilgili her geçen gün haber ve sosyal medya sitelerinde çeşitli iddialar ortaya atılıyor. Bu iddiaların bir kısmı doğru olsa da büyük bölümü ne yazık ki gerçeği yansıtmıyor. Bu doğru olmayan iddialar öyle bir noktaya geldi ki, ülkemize sığınan Suriyelilere büyük bir tepki ve mültecilerin ülkelerine gönderilmesiyle ilgili büyük bir kamuoyu oluşmasına sebep oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları Alt Komisyonu’na sunulan Mart 2022 tarihli rapora göre ülkemizde 3 milyon 632 bin 622 Suriyeli mülteci bulunuyor. Suriyeli mültecilerin 143 bin 382’si 21 ayrı mülteci kampında yaşamını sürdürürken kalanlar Gaziantep, Hatay, Antalya ve İstanbul başta olmak üzere 81 ile yayılmış durumda. Türkiye’nin Suriyeli mültecileri almaya başladığı 2011 yılından günümüze 405.521 Suriyeli mülteci çocuk ülkemizde doğdu. Bugüne kadar 79 bin 820 Suriyeli mülteciye vatandaşlık verilirken bu rakamın 25 bini 19 yaşından küçük. Şu ana kadar Suriyeli mültecilerin 32 bin 199’una çalışma izni verildi. Komisyona sunulan raporda 1 milyon 460 bin Suriyeli mülteci yatakta tedavi görürken 1 milyon 214 bin mülteci ameliyat edildi. Raporda bugüne kadar Suriyeli mülteciler için harcanan paranın 30 milyar dolar olduğu belirtilirken bu rakamın 600 milyon dolarının Birleşmiş Milletler, 850 milyon avrosunun Avrupa Birliği tarafından karşılandığı dile getirildi.
Özellikle sosyal medyada yapılan paylaşımlar kısa sürede yayılarak Suriyeli mültecilerle ilgili yanlış algı oluşturulmasına sebep olmaktadır. Suriyelilere devlet tarafından tanınan bazı haklar olsa da bunlar iddia edildiği gibi “yasal öncelikli” olmalarını sağlayacak seviyede değildir. Bu sebeple Suriyeli mültecilere verilen hakları adım adım incelemekten ziyade, iddialar üzerinden ilerleyerek doğru veya yanlış olduğunu tespit etmek daha uygun.
Suriyeli mültecilere devlet tarafından ödenen bir maaş yoktur. Suriyeli göçmenler, yalnızca Sosyal Uyum Yardımı adı altında aileler 155 TL’lik yardım almaktadır. Bu uygulamanın finansörü Avrupa Birliği ülkeleri olup uygulayıcı ortaklar Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı ve Kızılaydır. SUY haricinde Suriyelilere verilen maaş iddiası gerçeği yansıtmamaktadır.
Seçimlerde oy kullanabilmek için T.C. Anayasası’nın 67. maddesinde oy kullanacak kişinin 18 yaşını doldurmuş olması ve Türk vatandaşı olması gerektiği belirtilmektedir. Bu nedenle Ocak 2022 tarihi itibarıyla ülkemizde bulunan 3 milyon 632 bin 622 Suriyeliden yalnızca vatandaşlık verilen 174 bin Suriyeli oy kullanma hakkına sahiptir.
Suriyeli öğrencilerin 1200 TL burs aldığı iddiası doğrudur. Yatırılan bu burs miktarının %85’i Avrupa Birliği tarafından karşılanırken kalan %15’lik kısmı devlet tarafından ödenmektedir. Bu oranlara göre 1200 TL’lik bursun 1.020 TL’si Avrupa Birliği, 180 TL’si Türkiye Cumhuriyet tarafından karşılanmaktadır.
Sosyal medyada yapılan paylaşımlardan birinde Suriyeli bir mültecinin panoda yazan adının altında “yasal öncelikli hasta” ibaresinin bulunduğunun görülmesi üzerine Suriyeli mültecilerin sağlık hizmetlerinden yasal öncelikli hasta olarak faydalandığı iddiası gündeme geldi. Halbuki paylaşılan görseldeki hasta, hastaneye acil biriminden giriş yaptığı ve ilgili polikliniğe sevk edildiği için yasal öncelikli hasta konumundaydı. Yasaya göre hastaneye acilden giriş yapan hastalar bir polikliniğe sevk edilmeleri durumunda yasal öncelikli hasta olarak kabul edilirler. Bununla birlikte Suriyelilere verilen imkanlardan biri de sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanmalarıdır. Suriyeli mülteciler, Sağlık Uygulama Tebliği’nde belirtilen sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Suriyelilere üniversite eğitimi için herhangi bir ayrıcalık tanınmamaktadır. Yabancı öğrenci statüsündeki tüm öğrenciler, aynı koşullarda değerlendirmektedir ve gerekli şartları sağlamakla yükümlüdürler. Suriyeli öğrenciler de diğer tüm yabancı uyruklu öğrenciler gibi yatay geçiş şartlarına sahip olmalı veya Yabancı Uyruklu Öğrenci sınavından fakültenin koyduğu puanı almalıdırlar.
Konya Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı KOSKİ’ye ait bir faturanın görselinin internette paylaşılmasıyla ortaya atılan iddiaya göre Suriyeliler elektrik, su ve doğal gaz hizmetlerden ücretsiz yararlanabiliyor. Ancak yapılan araştırmaya göre, fatura görselinde adı geçen abonenin, kullanım miktarının düşük olmasından dolayı kullanılan tutarın sonraki ayın faturasına aktarıldığı tespit edilmiştir. Bunun haricinde Suriyeli mültecilerin elektrik, su ve doğal gaz hizmetlerinden ücretsiz yararlandığı iddiası doğru değildir. Her abone gibi mülteciler de kullanım bedellerini ödemekle yükümlüdürler.
Ülkemizde geçici koruma statüsünde bulunan Suriyeli mültecilerin 5 yıl içerisinde Türkiye vatandaşı olacağı iddiası doğru değildir. Türk vatandaşlığının nasıl kazanıldığı ile ilgili gerekli tüm şartlar Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda belirtilmiştir. Bu bağlamda, Suriyelilerin 5, 10, 15 yıl ülkemizde kalması vatandaşlık hakkına sahip olmalarını sağlamaz. Suriyelilerin Türk vatandaşı olabilmesi için mümkün olan tek yol, istisnai vatandaşlıktır ve bu zamana kadar istisnai vatandaşlık hakkına sahip olan Suriyeli sayısı 79 bin 820 kişidir.
Ülkemizde devlet memuru olabilmenin ilk şartı, 657 sayılı kanunun 48. maddesinde belirtildiği üzere Türk vatandaşı olmaktır. Bu kanuna göre, ülkemizdeki Suriyeli mültecilerden istisnai vatandaşlık hakkına sahip olanlar hariç hiçbirinin memur statüsünde çalışmaya başlaması mümkün değildir.
TOKİ’nin resmi internet sitesinde belirtilen şartlara göre, toplu konutlara başvuru yapabilmek için ilk şart, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaktır. Yabancılara konut satışı yapmayan TOKİ’den ev satın alabilmek için bile T.C. vatandaşlığı şartı gerekirken, idarenin Suriyeli mültecilere bedava ev vermesi söz konusu değildir.
%90 oranından daha fazla engeli bulunan kişiler, konsolosluk ve elçilik çalışanları, belediyeler ve il özel idareleri, Kızılay adına kayıtlı araçlar dışında araç sahibi olan herkes Motorlu Taşıtlar Vergisi ödemekle yükümlüdür. Araç sahibi Suriyeli mültecilerden de bu istisnaya dahil olanlar haricindeki tümü MTV ödemek zorundadır.
