Memur Disiplin Soruşturması Nasıl Yapılır? 2024 Disiplin Soruşturması Aşamaları

Memur Disiplin Soruşturması Nasıl Yapılır? Disiplin Soruşturması Aşamaları; Memur olabilmek için binlerce aday Kamu Personeli Seçme Sınavında ter dökmektedir. Peki memurların cezaları hakkında bilgi sahibi misiniz? Uyarma Cezası Gerektiren Haller Nelerdir? Aylıktan Kesme Cezası Gerektiren Haller Nelerdir? Memuriyetten Atılma Cezası Hangi Durumlarda Uygulanır? İdari Soruşturma Ne Zaman Sonuçlanır  gibi pek çok sorunun cevabı yazımızda…

Memur disiplin soruşturması, 657 sayılı kanun bağlamında görev yapan ve bu süreçte disiplin kurallarına aykırı davranışlar gösteren kişilere açılabilir. Belirli bir kurul tarafından yürütülen bu soruşturma kapsamında elde edilen bilgiler incelendikten sonra da söz konusu memura 657 disiplin cezaları kapsamında bir yaptırım uygulanabilir.

Devlet memurları disiplin yönetmeliği doğrultusunda yapılması gereken tüm bu işlemler kimi zaman birtakım usulsüzlüklerle yanlış yönlendirilebilir ya da soruşturma sonunda memur haksız yere ceza alabilir. Tüm bunların yanında işlemler ne kadar düzgün ilerlese de adına soruşturma açılan bir memurun bu süreç boyunca neler yapması gerektiğini ve haklarını bilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle memurların idari tahkikat hakkında detaylı bilgi sahibi olması gerekir. 

Biz sizler için hazırladığımız bu yazıda memur hakkında disiplin soruşturması açılması ve soruşturmanın yürütülmesiyle ilgili tüm önemli hususları bir araya getirdik. Bu sayede sizler de yazımızı inceledikten sonra disiplin soruşturması, memur cezaları, savunma ve itiraz hakları hakkında merak ettiğiniz her şeyi öğrenebileceksiniz. İlk olarak, takibi kolaylaştırması açısından, yazı içerisinde detaylarını paylaşacağımız konuları sıralayalım:

• İdari soruşturma nedir?
• Memur disiplin soruşturması aşamaları nelerdir?
• Memurun savunma hakkı var mıdır?
• Memur disiplin cezaları nelerdir?
• Hangi durumlarda hangi cezalar uygulanır?
• Memurluktan çıkarma cezasını kim verir?
• İdari soruşturma ne kadar sürer?
• Memur disiplin soruşturması zaman aşımına uğrar mı?
• Memur disiplin kurulunun kararına itiraz edebilir mi?

Yukarıda sıraladığımız tüm maddelerin detaylarını sizlerle paylaşacağız. Şimdi gelin ilk maddeyle başlayalım ve memur soruşturması nedir, öğrenelim.

KPSS Başvuru Rehberi: Kayıt ve Ödeme Nasıl Yapılır? (En Güncel)

İdari Soruşturma Nedir?

Soruşturmanın tam olarak ne ifade ettiğini öğrenmek önemli. Böylece hakkınızda bir disiplin soruşturması açılırsa çok daha bilinçli davranabilirsiniz.

Memura yapılan idari soruşturma 657 sayılı kanunda tanımlanmıştır. Bu uygulamanın amacı ise; devlet dairelerinin işleyişinde yaşanacak problemlerin önüne geçmek, yetkilerini şahsi çıkarları doğrultusunda kullanan memurların sebep olduğu haksız durumların oluşmasını önlemek ve her vatandaşın hakkı olan eşit hizmeti almasına engel olabilecek usulsüzlüklerin oluşmasını önlemektir.

Bu bağlamda 657 devlet memurları kanununun 125. maddesinde açıklanan disiplin kurallarına uymayan memurlara soruşturma açılabilir. 

Soruşturmanın ne demek olduğunu öğrendik. Şimdi soruşturma adımlarına bakalım.

Memur Disiplin Soruşturması Nasıl Yapılır?

İlk olarak belirtmemiz gereken bir husus var. Şöyle ki; bir memur disiplin kurallarına aykırı davrandıysa ilgili kanun gereğince cezalandırılabilir. Fakat bir cezanın hükme girmesi için disiplin soruşturması yapılması şarttır. Yani soruşturma yapılmadan hiçbir memur cezalandırılamaz.

Bu, önemli bir noktaydı. Şimdi disiplin soruşturması aşamalarına bakalım:

• Soruşturmanın başlatılması
• Soruşturmacının görevlendirilmesi ve inceleme
• Rapor düzenlenmesi ve cezanın belirlenmesi
• Memura savunma hakkı tanınması
• Cezanın uygulanması

Aşamalar bu şekilde. Şimdi her bir adımı tek tek inceleyelim. 

1. Disiplin Soruşturmasının Başlatılması

Disiplin soruşturması; bizzat, basında çıkan bir haber yoluyla, şikayetle ya da ihbar üzerine başlayabilir.

Bu soruşturma kapsamında disiplin kuralı ihlali yapan memur ya da memurların görevli olduğu yerdeki disiplin amirleri, ilgili kurumda çalışan tüm memurları soruşturmaya dahil edebilir. Buna kurumdan emekli olan, istifa eden ya da herhangi bir başka disiplin soruşturması sebebiyle memuriyetten çıkarılan kişiler de dahildir. 

Şimdi sırada soruşturmacı ataması var.

İstifa Eden Memurun Hakları Nelerdir?

2. Soruşturmacının Görevlendirilmesi ve İnceleme Aşaması

Daha önce de dediğimiz gibi, disiplin cezası direkt olarak verilemez. Soruşturma yapılması gerekir. İşte bu aşamada ilgili kurumun disiplin amirleri soruşturmayı yürütecek birini atamakla yükümlüdür. Disiplin soruşturmasında muhakkik olarak atanacak bu kişi, disiplin suçu işlediği düşünülen memurlar ya aynı seviyede olmalıdır ya da üs konumunda bulunmalıdır. 

Atanan soruşturmacının görev ve yetkilerini de şu şekilde sıralayabiliriz:

• Soruşturma dahilindeki her çeşit evrak ve belgeyi incelemek
• Olayı açıklığa kavuşturmak için diğer memurlarla görüşerek ifadelerini almak
• Keşif yapmak
• Rapor düzenlemek

Soruşturmacı yukarıda bahsettiğimiz adımları titizlikle gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu süreçte kesinlikle objektif olmalı, taraf tutmamalı ve kimsenin etkisi altında kalmamalıdır. 

Soruşturmacının görevlerine baktık. Şimdi esas olan rapor düzenleme aşamasını daha detaylı bir şekilde inceleyelim.

3. Disiplin Soruşturması Sonucunda Rapor Düzenlenmesi ve Cezanın Belirlenmesi

Soruşturmacı tarafından düzenlenen bu rapor ilgili kurumun disiplin kuruluna sunulur ve ceza uygulaması buna göre yapılır. Yani soruşturmacı direkt olarak ceza veremez. Disiplin ihlali ve ceza hakkındaki inceleme ve görüşlerini bildirdiği raporu disiplin amirliğine sunar. Bu rapor sonunda ilgili suçun cezası açık ve net bir şekilde belirtilmelidir. Raporda yer alması gereken diğer bilgilerse şunlardır:

• Soruşturmacının atanması ve soruşturmanın başlamasını belirten tarih
• Disiplin cezasını gerektiren olayın öğrenildiği tarih
• İlgili memurun kimlik bilgileri
• Memurun ifadesi
• Tüm deliller
• Değerlendirme
• Uygun görülen ceza

Raporun detayları bu şekilde. Aklınızda bir şablon oluştuğunu düşünüyoruz. Maalesef sizlerle memur disiplin soruşturması örneği olarak tam bir rapor paylaşamıyoruz. Çünkü bu raporlar oldukça uzun ve kapsamlı oluyor. Fakat fikir oluşturması açısından raporun son kısmına ait bir örnek verdik. Aşağıda linkini bulabilirsiniz. 

Devlet Memurları Disiplin Soruşturması Örneği

Soruşturmacının en önemli görevi olan rapor aşamasına da baktık. Şimdi, cezası açıklanan memurun savunma hakkı üzerine konuşalım.

4. Memurun Savunma Hakkını Kullanması

Soruşturmacı raporu disiplin amirliğine sunduktan sonra memura bir savunma hakkı tanınır. Bu hak uygulamaya geçmeden herhangi bir ceza uygulamaya konulamaz. Bu süreç tam olarak şu şekilde işler:

• Disiplin idari amiri ilgili memura savunma istemi yazısı gönderir. Bahsedilen savunma isteminin örneğini aşağıda görebilirsiniz. 

• Bu belgede savunma hakkı için belirlenen süre mutlaka yer almalıdır. Bu süre ilgili disiplin amirliği tarafından belirlenir. Fakat söz konusu süre 7 günden az olamaz. 
• Memur kendisine verilen süreçte savunmasını iletebilir. Bu aşamada tutulan tutanağın örneğini aşağıdaki linkte bulabilirsiniz. 
• Eğer memur kendisine tanınan süre içerisinde savunma yapmazsa, hakkını kaybetmiş sayılır ve ceza uygulanır. 

Memur Disiplin Soruşturması Savunma Örneği

Şimdi geldik son aşama olan cezanın uygulanması kısmına.

5. Cezanın Uygulanması

Soruşturma sonunda devlet memurları kanunu kapsamında tanımlanan cezaların uygulanmasına karar verilebilir. Bu durumda ceza verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve hemen uygulanır. Tabii bu aşamada memurun itiraz hakkını kullanıp kullanmayacağı önem arz ediyor. O konuya birazdan geleceğiz.

657 sayılı devlet memurları kanunu disiplin cezaları, cezanın boyutuna göre uygulanır. Yani, bazı cezalar kurumun disiplin amiri tarafından uygulanırken bazıları daha yüksek merciler tarafından uygulanır. 

Ceza uygulamasını açıkladık ama cezaların detayına girmedik. Çünkü bu oldukça uzun ve ayrı bir konu. Şimdi gelin her türlü devlet memuru, doktor ve öğretmene soruşturma açma nedenleri neler olabilir ve bu durumların karşılığında hangi cezalar verilir, ona bakalım.

İdari Soruşturmaya Neden Olan Durumlar ve Bu Durumlarda Verilen Cezalar Nelerdir?

İlk olarak 657 sayılı devlet memurları kanunu disiplin cezaları neler, onlara bakalım. Bu cezaları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Uyarma
• Kınama
• Aylıktan kesme
• Kademe ilerlemesinin durdurulması
• Memuriyetten çıkarılma

Disiplin soruşturması sonucu verilen cezalar bunlar. Tabii bu ceza sürecinde memurun görev yaptığı yer de değiştirilebilir. Yani bu yaptırımların içerisinde kimi zaman görev yeri değişikliği cezası da yer alır diyebiliriz.

Şimdi sırasıyla bu cezaları inceleyelim. Hangi ceza kimlere neden veriliyor böylece daha detaylı bir şekilde öğrenebiliriz…

1. Uyarma Cezası Gerektiren Haller Nelerdir?

Uyarma cezası, memura sunulan yazılı bir uyarıdır. Disiplin soruşturmasına sebep olan davranışlarıyla ilgili daha dikkatli olması gerektiğini bildiren bir ikaz yazısıdır da diyebiliriz. Bu cezanın verildiği durumlarsa şöyle:

• Emir ve görevlere karşı kayıtsız olmak
• İzinsiz bir şekilde görev yerinden ayrılmak ya da geç gelmek
• Kılık ve kıyafet yönetmeliğine aykırı davranmak
• Devlet memurlarına yakışmayan davranışlarda bulunmak
• Usulsüz başvurularda ve şikayetlerde bulunmak

Bu, oldukça hafif bir ceza. Şimdi de bir üst seviye olan kınama cezasına bakalım.

2. Kınama Cezası Kimlere, Neden Verilir?

Bu ceza uyarıya benzer ama daha kapsamlısıdır diyebiliriz. Uyarıda yalnızca ikaz durumu vardır. Burada ise sunulan belgede memurun davranış kusurları net bir şekilde belirtilir. Bu cezanın kapsamı şu şekilde:

• Devlete ait resmi araç ve eşyaları şahsi ihtiyaçları için kullanmak veya kaybetmek
• İş arkadaşlarına ve aslarına kötü muamelede bulunmak, mobbing yapmak
• Emre itaatsizlik etmek ve saygısız davranmak
• Görev yerinde ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak
• Yetkili olmadığı halde kurumla ilgili basın ve yayın organlarına demeç vermek

Kınama cezasını da inceledik. Şimdi aylıktan kesme disiplin bakalım.

3. Aylıktan Kesme Cezası Gerektiren Haller Nelerdir?

Bu ceza disiplin soruşturmasının tamamlanmasının ardından gelen ay başında uygulamaya konur ve belirlenen miktar memurun aylığından düşülür. Kesilen miktar brüt maaşın 1/30 ile 1/8’i arasında değişir. Bu cezaya sebep olabilecek davranışlarsa şunlardır:

• Özürsüz olarak bir ya da iki gün iş yerine gitmemek
• Kasıtlı olarak verilen emirleri yerine getirmemek ve uygulamaları zorlaştırmak
• Devlete ait araç ve gereçleri özel menfaatler ve gelir elde etmek için kullanmak
• Görev esnasında amire sözle saygısızlık etmek
• Görev mahalinde yasaklı yayınlar bulundurmak
• Görev yapılan yerin herhangi bir mahalini izinsiz bir şekilde tören veya toplantı gibi amaçlarla kullanmak

Maaş kesintisine sebep olan halleri de sıralamış olduk. Şimdi kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına bakalım.

4. Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası Kimlere ve Neden Verilir?

Bu ceza, disiplin ihlalinin ağırlığına göre kademe ilerlemesinin 1 ila 3 yıl kadar durdurulması anlamına geliyor. Söz konusu cezanın uygulandığı hallerse şöyle:

• Görev yerinde alkollü içecek tüketmek ya da göreve sarhoş gelmek
• Gerçeğe aykırı belge ve rapor düzenlemek
• Özürsüz olmak üzere, kesintisiz bir şekilde 3-9 gün işe gitmemek
• Yasaklanan gelir getirici faaliyetlerde bulunmak ve ticaret yapmak
• Açıklanması yasaklanan gizli bilgileri başkalarıyla paylaşmak
• Herhangi bir siyasi partinin leh ya da alehinde davranışlarda bulunmak, taraflı olmak
• Belirlenen süre içerisinde mal bildiriminde bulunmamak
• Amirini ya da iş arkadaşlarını tehdit etmek

Görüldüğü gibi kademe ilerlemesinin durdurulması oldukça ağır bir ceza. Şimdi son nokta olan memuriyetten atılma durumuna bakalım.

Eşi Çalışan Memur Aile Yardımı Alabilir mi? Alırsa Ne Olur?

5. Memuriyetten Atılma Cezası Hangi Durumlarda Uygulanır?

Bu ceza, söz konusu memurun bir daha atanamamak üzere memuriyetten atılması anlamına gelir. Oldukça ağır bir cezadır. Uygulandığı halleri de şu şekilde sıralayabiliriz:

• Boykot ve usulsüz grev gibi işi yavaşlatacak eylemlere katılmak, düzenlemek ve çalışanları provoke etmek
• Yasaklanmış her türlü yayını görev yerinde başkalarıyla paylaşmak, afişleme yapmak veya pankart asmak
• Herhangi bir siyasi partiye üye olmak
• Savaş veya olağanüstü hal gibi durumlarda verilen emirlere itaat etmemek
• Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Kanunu’na aykırı davranmak
• Özürsüz olarak bir yıl içerisinde toplam 20 gün işe gitmemek

Bunlar, bir memurun memuriyetine tamamen son verebilecek hal ve davranışlar. Buraya kadar cezaların detaylarına baktık. Bir de bu cezaları uygulayan mercileri konuşalım.

Disiplin Cezası Kim Tarafından Uygulanır?

Daha önce de belirtmiştik. Soruşturma, ilgili kurumun disiplin amirliği tarafından yürütülüyor. Daha doğrusu amirlik bir soruşturmacı atıyor ve onun raporu doğrultusunda karar veriyor. Fakat kurumların disiplin amirlerinin verilen cezaların hepsini uygulama yetkisi yok. Şöyle ki:

• Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezası söz konusu kurumun disiplin amirlikleri tarafından verilir.
• Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ise, memurun görev yaptığı ve disiplin soruşturulmasının yürütüldüğü kurumun kararı alındıktan sonra atamaya yetkili amirler tarafından verilir. Eğer soruşturma il disiplin kurulu tarafından yürütüldüyse, kararı valilik verir.
• Devlet memurluğundan çıkarılma cezası ise memurun görev yaptığı kurumun yüksek disiplin kurumu tarafından verilir.

Bu konuyu da açıklığa kavuşturmuş olduk. Şimdi tüm bu süreç ne kadar zaman alıyor, disiplin soruşturması ne kadar sürede tamamlanmalı; ona bakalım ve soruşturmanın zaman çizelgesini oluşturalım.

İdari Soruşturma Ne Zaman Sonuçlanır?

Soruşturmanın ne kadar süreceği bilinmez. Bu, soruşturulan fiilin boyutuna bağlıdır. Fakat rapor sunulmasından sonraki aşamalarda zaman kısıtlaması vardır. Şöyle ki:

• Disiplin amirliğinin kararı memura bildirilir. Bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 7 gün boyunca memurun cezaya itiraz hakkı bulunur. Bu süreçte memur cezaya itiraz ederse, uygulama işin itiraz sürecinin bitmesi beklenir.
• İtiraz mercileri kendilerine sunulan dilekçeyi inceler ve en fazla 30 gün içerisinde kararını sunar.
• Bu kararlardan sonra da cezanın uygulaması aşamasına geçilir. Tabii eğer memur itiraz etmesiyse, cezanın uygulanması için beklemeye gerek yoktur.
• Aylıktan kesme cezası cezanın uygulanacağı kesinleştikten sonraki ilk ay başında yürürlüğe konur.
• Uyarı ve kınama cezaları da kararı takip eden 15 gün içerisinde verilmek zorundadır.
• Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasında ise soruşturma dosyası, kararını bildirecek yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde iletilir. Bu kurulda dosyayı inceler ve 30 gün içerisinde uygulamaya koyar.
• Yüksek disiplin kurulu tarafından uygulanan memurluktan çıkarma cezası azami altı ay içinde karara bağlanır.

İdari soruşturmanın zaman detaylarını da öğrenmiş olduk. Şimdi bu süreç boyunca zaman aşımı durumu oluşuyor mu, ona bakalım.

Memur Disiplin Soruşturması Zaman Aşımı Durumu Ne Zaman Oluşur?

Zaman aşımına uğrayan soruşturma başlamadan biter. Soruşturma yapılmadan uygulanamadığı için de ilgili memura herhangi bir yaptırım uygulanmaz. Peki, bahsettiğimiz bu zaman aşımı süresi tam olarak ne kadar:

• Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarını gerektiren disiplin hallerinde zaman aşımı 1 aydır. Yani ihbar üzerine geçen 1 ay içerisinde bu konuda herhangi bir soruşturulma başlatılmazsa, konu kapatılır.
• Memuriyetten çıkarılma hali içinse zaman aşımı 6 aydır. Bu sürede usulüne uygun bir soruşturma yapılmazsa herhangi bir disiplin cezası uygulanamaz.

Zaman aşımı konusunu da açıklığa kavuşturduk. Şimdi son olarak ilgili memurun tüm bu sürece itiraz etme hakkı var mı, ona bakalım.

Memur Disiplin Soruşturmasına ve Sonuca Nasıl İtiraz Edebilir?

Buraya kadar disiplin soruşturmasının tüm aşamalarını inceledik. Peki, bu süreçte memurun itiraz hakkı var mı? Varsa ne yapabilir? Şimdi ona bakalım.

Disiplin soruşturmasında en önemli kriter, usule uygunluktur. Bu sürece dahil olan tüm birimlerin ilgili kanun kapsamında tanımlanan kurallara harfiyen uyması gerekir. Eğer kural ihlali varsa, memur soruşturma süresince mahkemeye başvurabilir. Mahkeme disiplin soruşturmasında usulsüzlük olduğu kararına varırsa, soruşturma düşer.

Bunun dışında memur disiplin soruşturması sonucunda kendisine verilen cezaya itiraz da edebilir. Cezanın verildiği tarihi takip eden 60 gün içerisinde memur disiplin cezası itiraz dilekçesi ve ilgili kanıtlarla mahkemeye başvurulabilir. Eğer mahkeme itirazı kabul ederse, amirler cezayı düşürebilir ya da bir alt sınıf cezaya indirgeyerek hafifletebilir. Örneğin, kınama cezası alan birine itirazı sonrasında uyarı cezası verilebilir.

Yazı boyunca sizlere memura soruşturma açılması ve yürütülmesi hakkındaki detayları açıkladık. Şimdi konunun kısa bir özetini yapalım:

• Kanun çerçevesinde tanımlanan disiplinsizlik durumlarında memurlara disiplin soruşturması açılabilir.
• Soruşturma açılmadan hiçbir memura ceza uygulanamaz.
• Soruşturma, bir soruşturmacı tarafından yürütülür.
• Soruşturmacı araştırma ve ifade aşamaları sonrasında raporunu kurumun disiplin amirliğine sunar.
• Raporda önerilebilecek 5 farklı ceza vardır. Bunlar; uyarı, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesini durdurma ve memuriyetten atılmadır.
• Her davranışın cezası farklıdır. 
• Atılan memurlar bir daha atanamaz. 
• Cezanın uygulama merci, yaptırımın çeşidine göre değişir. 
• Memurun soruşturma sonunda ayrı bir savunma hakkı bulunur.
• Memurlar soruşturmanın usulsüz bir şekilde yürütüldüğünü düşündüklerinde ya da cezayı haksız bulduklarında mahkemeye itiraz dilekçesi verebilir.
• İtiraz sonunda mahkeme soruşturmayı düşürebilir ya da cezayı hafifletebilir.
• Belirli bir süre işleme konmayan soruşturmalar zaman aşımına uğrar.

Siz memura disiplin soruşturması aşamasının adil olduğunu düşünüyor musunuz? Bu süreçte tanınan hakları yeterli buluyor musunuz? Görüşlerinizi bizlerle yorumlar kanalından paylaşabilirsiniz.

Yazılarımızı takip etmek için Facebook sayfamıza üye olabilirsiniz. Bizlere sizler için hazırladığımız rehberlerle ilgili fikir ve önerilerinizi sunmak için yorumlar kısmını ya da iletişim sayfamızı kullanabilirsiniz. 

Memuriyette Derece Kademe Nasıl İlerler?

Memur Maaşları Ne Zaman Yatar?

Kurumlar Arası Geçiş Nasıl Yapılır?